2019 HAZİRAN AYINDA GÖKYÜZÜ

 HAZİRAN  AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Haziran  ayının  ilk günlerinde BOĞA  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 22 Mayıs  günü ise komşu İKİZLER   takımyıldızı sınırları içine geçecek ve  ay sonuna  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batma  konumları  bu ay içersinde çok fazla değişim göstermeyecektir.  Doğduğu ve battığı noktalar Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından   Kuzey’e doğru  29-31  derece  uzakta  olacaktır.  Bu açıklık  21 Haziran günü en büyük değerinde olur.

Haziran  ayının ilk günlerinde yaklaşık 14 sa 49 dk olan gündüz süresi  de çok fazla değişmeyecek.  21 Haziran günü  en uzun gündüz-en kısa gece gerçekleşecek ve gündüz  süresi  yaklaşık  15 sa  olacaktır. Sonraki günlerde gündüz süresi  kısalmaya başlayacak ve ay sonunda yaklaşık 14 sa 58 dk olacaktır.

( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında)   gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında  gökküresi  üzerinde kuzeye doğru yer değiştirmesi  Haziran ayı içinde yavaşlayacak, 21 Haziran günü ise geri dönerek güneye doğru  yer değiştirmeye başlayacaktır.   Haziran  ayı süresince Ankara’da  yaklaşık 12:46 –  12:52  saatleri arasında  öğlen çemberinden geçecektir.  Aynı enlemdeki  diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları  doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır.

 Örneğin    Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Haziran   günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:46 da geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:09 da geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez  çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…

GÜNEŞ,  Ankara ile aynı enlemli (yaklaşık 40 derece )gözlem yerlerinde  Haziran  ayı süresince  günortasında, Güney yönünde,   ufuktan en fazla 72-73,5  derece yüksekten geçecektir. 21 Haziran günü bu geçiş yüksekliği en büyük değerinde  73.5 derece olacak ve  ayın son günlerine doğru  ufuktan yüksekliği   tekrar azalacaktır.  (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)  Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının  geliş eğim açısı  ve ısınma  artmasını sürdürecektir.

Güneş’in gökyüzünde en yüksek konumunda olduğu 21 Haziran günü Dünyamızın hava sıcaklığı  en yüksek olmaz.  Bunun nedeni Yer atmosferinin, Yer kabuğunun ısınmasına etki eden bir çok etken vardır. Bunun sonucu olarak  hava ve su sıcaklıkları ilerleyen tarihlerde en yüksekolur.

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için HAZİRAN  ayının 1,  15,  30. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir.   Yaz Gündönümü olan 21 Haziran günü için  de çizelgede yer verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.

AY 

AY,   HAZİRAN    ayı süresince,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.

08 HAZİRAN   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    368 504 km   

23 HAZİRAN   :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    404 548 km

      

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında  AY’ın  Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz  olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi.  Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık  14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir.  Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz.  AY’ın sürekli olarak  bir “Karanlık Yüzü”  yoktur.  Her tarafı dönme  sonucu Güneş ışığı alır.

Yeniay    :   03 Haziran             İlkdördün     :  10 Haziran               

Dolunay  :   17 Haziran           Sondördün  :   25 Haziran

 

(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)

 

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

Bunları biliyor muydunuz ? 

AY yüzeyinde, Dünya’ya  bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;

DÜNYA’mız  gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..

Dünya’mıza  baktığınızda  AY gibi  evreler gösterdiğini görecektiniz.

GEZEGENLERİN 

GÖZLENEBİLİRLİĞİ

 

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yukarıdaki  görüntüde  Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri  ile karşılaştırılabilir.  Ancak Uzaklıkları  ölçekli değildir. Sadece  Güneş’e uzaklık  sırasındadırlar.

Gezegenlerin  Güneş Sistemi  içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri  gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri  aşağıda.  İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza  ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek.  Buna benzer örnekleri  sizler  de internette bulabilirsiniz.

http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html

https://in-the-sky.org/solarsystem.php

https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance

Başka bilgiler de istiyorsanız ;

http://www.astrookul.com

http://www.astronomidiyari.com

https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html

https://www.facebook.com/populerastronomi/

Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin  Haziran ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini  inceleyelim şimdi de ;

MERKÜR ;  Haziran  ayının ilk günlerinde Güneş’in doğusunda 11 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen  24 Haziran  günü   açısal olarak  Güneş’ten en uzak konumda   (En Büyük Doğu Uzanım  EBDU : 25 derece )  ve  ay sonuna doğru bu açısal uzaklık 23 derece civarında olacaktır..

 Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde BOĞA   takımyıldızında  gözlenecek,  05 Haziran  günü  İKİZLER  ve ayın 25 inde ise YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içine geçecektir.

 Haziran ayının ilk günlerinde Güneş’e açısal olarak yakın olması nedeniyle gözlenemeyecek, ilerleyen günlerde Güneş battığında ufuktan yüksekliği biraz  artacak  ve  uygun gözlem  koşullarında  Batı ufkumuzda gözlenebilecektir. 18 Haziran günü İkizlerin parlak yıldızları Kastor ve Polluks ile komşu olacak  ve  MARS ile çok yakın görünümde olacaklardır.

 

VENÜS :   Haziran ayının ilk günlerinde KOÇ  takımyıldızı sınırları içinde iken  04 Haziranta BOĞA takımyıldızına geçecektir.   Haziran ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında  19 derece  den  ay sonuna doğru 11 dereceye kadar azalacaktır.   Mayıs ayı süresince  oldukça parlak ( -3.9 kadir ) bir şekilde Güneş doğmadan önce  ufuktan yüksekliği fazla olmasa da Doğu ufkunda   kolaylıkla görülecektir.  Her  geçen gün   daha geç doğacak ve gözlem süresi azalacak, gözlenmesi zorlaşacaktır.

 MARS  Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  29 derece açısal uzaklıkta bulucak olan  “Kızıl Gezegen”   İKİZLER  takımyıldızı sınırları içinde  29 Haziran ’tan sonraki günlerde ise YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içinde  doğuya doğru hareketini sürdürecektir.  Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak,   19 derece olacaktır.   

Güneş battığında,  Batı  ufkunda görülecek olan gezegen  yaklaşık 2  saat gözlenebilecek her  geçen gün   Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve 1.7  kadir parlaklığı ile  gözlem süresi azalacaktır.  18 Haziran günü MERKÜR gezegeni  ile çok yakın görünümde gözleneceklerdir.

JÜPİTER :  Bu ayın ilk günlerinde Güneş’in batısında  bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 169 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak  Doğu tarafında  yaklaşık  157 derece uzaklıkta  (Batı taraftan 203 derece  )  olacaktır10 Haziran günü ise hem doğudan hem de  batıdan  Güneş’e eşit uzaklıkta  yanı 180 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu konuma  KARŞIKONUM adı verilir.  (Jüpiter- Yer- Güneş dizilişi ) Gezegen bu konumda iken YER’e en yakın uzaklıkta olur.

Ayın ilk günleri  gün batımından bir saat sonra doğacak olan gezegen,her geçen gün daha erken doğacaktır. Ayın son günlerinde ise Güneş batmadan bir saat önce doğmuş olacaktır.   Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.  16 Haziran günü AY ile çok yakın görünümde olacaktır.

SATÜRN :  Haziran  ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 139  derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde, gece yarısında doğacak ve gündoğumuna kadar gözlenebilecektir.   Ay sonuna doğru  Güneş’e olan  açısal uzaklığı  169 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, daha erken, gece yarısı olmadan doğacak  ve daha uygun gözlem koşulları olacak demektir.  0.5  kadir  parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi birgözlem  hedefi olan gezegen  18/19 Haziran gecesi AY ile yakın görünümde olacaklardır.

Haziran  ayı süresince    gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler.  AY  16-18 Mayıs günleri bu bölgede onlara eşlik edecek sadece.   

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında  Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

01   Haziran         AY,   Venüs ile  YG

03  Haziran          Ay YENİAY  evresinde

04   Haziran         AY,   Merkür  ile  YG

05   Haziran         AY,   Mars  ile  YG

08 Haziran   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    368 504 km  

08 Haziran        AY  Regulus (ASLAN takımyıldızının  nın en parlak yıldızı )  ile   YG

10  Haziran         Ay,   İLKDÖRDÜN evresinde

16  Haziran        AY,  Jüpiter ile   ÇYG

17  Haziran         Ay,   DOLUNAY   evresinde

19 Haziran        AY,   Satürn ile ÇYG

21 Haziran  :     YAZGÜNDÖNÜMÜ,  (  En kısa  gece, en uzun gündüz )

23 Haziran  :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    404 548 km

25 Haziran        Ay  SONDÖRDÜN   evresinde 

30 Haziran        AY,   Aldebaran  (BOĞA takımyıldızının en parlak yıldızı)   ile  ÇYG


21  HAZİRAN 2019 

YAZ GÜNDÖNÜMÜ   ( Summer Solstice )

Yil içinde,  gündüz  süresindeki artışın sona erdiği ve gündüz süresinin azalmaya başladığı  gün..     Kuzey Yarıküre için  :  –   En uzun gündüz,  en kısa gece süresi

Kuzey yarıkürede  Yaz Gündönümü olduğu gün  Güney Yarıküre için  : KIŞ GÜNDÖNÜMÜ  –   En kısa gündüz,  en uzun gece süresi  olmaktadır.

GÜNEŞ’in  Tutulum üzerindeki “Yıllık Görünür Hareketi”  sırasında,   gökyüzünde,  kuzeye  en çok yaklaştığı zaman.  21 Haziran’da Dikaçıklığı =  + 23 derece  27 dakika : yaklaşık 23.5 derece olur.

Bunun sonucu olarak : Güneş bu tarihte, kuzey yarıkürede, enlemi 23.5 derece olan gözlem yerlerinde  (YENGEÇ DÖNENCESİ olarak bildiğimiz enlem dairesi üzerindeki yerler..)   öğlen tam tepeden geçecek demektir. Bizim enlemlerimizde ise  tepeye yakın, biraz güneyden geçecek,  en yüksek konumunda olacak  demektir. Bu tarihten sonra, tekrar güneye doğru, dikaçıklığı azalacak demektir.

Bu tarihte GÜNEŞ’in  gün ortasında tepe noktamıza  en yakın geçiyor, ışınlarını neredeyse dik olarak bize gönderiyor olması, yılın en sıcak günü olması anlamında değildir. Atmosferimizde ölçülen sıcaklıklara etki eden önemli diğer etkenler de vardır. Atmosferin, karaların, okyanusların ısınması daha geç olur. Bu da Yaz Gündönümü’nden haftalar sonra en sıcak günler oluşur demektir. 

Kuzey Kutup noktasındaki gözlemciler için    Güneş  günboyu ufka paralel olarak gökyüzünde dolanır. 20/21 Mart günü tam ufukta dolanan Güneş, her gün biraz daha yükselir,    Yaz Gündönümü gününde   Güneş gün boyu gökyüzünde ve yüksekliği de ufuktan 23.5 derece yukarıda, yani en yüksek konumunda demektir.    21 Haziran’da en yüksek konumda dolanır, ve ilerleyen günlerde tekrar yükseklik azalır.  23 Eylül  günü ise GÜNEŞ tekrar  ufka inmiştir, gün boyu ufukta dolanır. Bu süre içinde, kuzey kutup noktasında altı ay gündüz demektir.

Bu anlatılanlar ve tanımlar, Güney yarıküre için tamamen ters olacak şekilde gerçekleşir.

————————

Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  her  gün  doğuya doğru yaklaşık 1 derece    yolalır.  

Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. 

Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin  hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  görünür hareket adını veririz. (Yerküre üzerindeki  gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğinizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi  gözleriz.  Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu  yer değiştirmesi,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

 

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır.  Bu konumda  Kuzey yarıkürede yaşayanlar için YAZ GÜNDÖNÜMÜ oluşur.  22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İLKBAHAR  ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler. 

 Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..

(Hayal etmesi bile güzel..)  Yine de uğruyorlarsa(!),   siz  de  onların olmadığı yerlere gidin  🙂

—————————————————————————–

 

 

 

Bir cevap yazın

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.